Mide kanseri, midenin yüzeyini kaplayan hücrelerin kontrolsüz büyüme ve çoğalması sonucu oluşan bir kanser türüdür. Yemek borusu ile midenin birleşim yerinde veya midenin gövdesinde oluşabilir. Diğer kanserlere nazaran daha yavaş gelişim gösterir.
Mide Kanseri Nedir?
Mide kanseri, bu organ içerisinde kontrolsüz hücre bölünmesi sonucu gelişen kötü huylu tümöral oluşumları tanımlayan rahatsızlıktır. Kastan oluşan bir kese şeklindeki mide organı, karın bölgesinin orta üst kısmında, kaburgaların hemen altında yer alır. Beslenme ile alınan gıdaları içerisinde bir süreliğine muhafaza eden mide, aynı zamanda çeşitli besinlerin parçalanmasını ve sindirimini de gerçekleştirir. Gastrik kanser olarak da bilinen mide kanseri, bu organın herhangi bir bölgesinde gelişebilir. En sık olarak tespit edildiği yer ise midenin ana bölümü olan gövde kısmıdır.
Mide kanseri tespit edildikten sonra tedavi planlamasında öncelikle kanserin midenin hangi kısmında yer aldığı göz önünde bulundurulur. Genellikle cerrahi tedavi ile kanser dokusunun çıkarılmasını hedefleyen tedavi girişimlerine, bazı durumlarda diğer çeşitli tedavi uygulamaları da eklenebilir.
Mide Kanseri Neden olur?
Mide, yemek borusu ile birlikte sindirim sisteminin üst kısmını oluşturur. Beslenme ile alınan gıdaları içerisinde bir süreliğine muhafaza eden bu organ, ardından içerisinde oluşan gıda karışımını ince bağırsağa iletir. Mide kanserinin temel oluşum mekanizması, bu organda bulunan normal sağlıklı hücrelerin kontrolden çıkarak tümör oluşturmasıdır. Bu gelişim genellikle uzun yıllar içerisinde meydana gelir.
Bir kişide mide kanseri gelişimini artırabilecek çeşitli faktörler mevcuttur. Bu faktörlerden bazıları genel olarak şu şekilde özetlenebilir:
Helikobakter pilori olarak isimlendirilen ve ülser gelişimi ile karakterize bakteriyel enfeksiyonlar
Sindirim sisteminin diğer bölümlerinde tümör gelişimi
Mide polipleri
Lynch veya Li-Fraumeni gibi ailesel geçişli sendromlar
Bu durumlar dışında mide kanseri olgularının daha sık tespit edildiği riskli gruplar ise şu şekildedir:
60 yaş ve üzeri bireyler
Erkek cinsiyet
Tütün kullanımı
Aşırı kilolu veya obez bireyler
Ailede mide kanseri öyküsü bulunması
Kişisel tıbbi öykü dışında, mide kanseri gelişiminde risk faktörü olarak kabul edilen farklı durumlar da mevcuttur:
Aşırı tuzlu veya işlenmiş gıda ürünü tüketimi
Sık olarak yemek tüketmek
Meyve tüketiminin olmaması
Sigara kullanılması
Yeterli düzeyde egzersiz yapılmaması
Doğru şartlarda saklanmamış veya doğru pişirme yöntemleri kullanılmamış gıda tüketimi
Bu faktörlerden bir veya birkaçının bulunduğu bireylerde mide kanseri gelişim riski artmış olduğu için çeşitli tarama yöntemleri ile kişinin mide kanseri açısından takip edilmesi önerilir. Tarama uygulamaları, riskli bireylerde hastalık henüz herhangi bir belirti oluşturmadan erken dönemde tespit edilebilmesini sağlar.
Mide Kanseri Türleri
Adenokarsinom (vakaların %90'ını oluşturur.)
Lenfoma
Gastrointestinal stromal tümör
Karsinoid tümör ( midenin hormon salgılayan hücrelerinden gelişir.)
Skuamöz hücreli karsinom
Küçük hücreli karsinom
Leiomyosarkom
Mide Kanseri Risk Faktörleri
Mide kanserine neden olabilecek bazı risk faktörleri belirlenmiştir. Bu risklerden bazıları kontrol edilebilir bazıları kontrol edilemez. Örneğin sigara kontrol edilebilir risk faktörü iken, genetik kontrol edilemez. Mide kanserinin başlıca nedenleri şunlardır:
Mide kanseri erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür.
50 yaş üstünde mide kanseri riski artar.
Bazı ırklarda mide kanseri daha fazla görülür.
Mide kanseri Japonya, Çin, Güney ve Doğu Avrupa ile Güney ve Orta Amerika'da daha sık görülür.
Helicobacter pylori enfeksiyonu: Bu bakteri enfeksiyonu ile mide kanseri arasında ilişki vardır. Ancak her H. Pylori mikrobu taşıyanda mide kanseri gelişmez.
Diyet: Füme ve tütsülenmiş gıdaları fazla tüketenlerde, tuzlanmış balık, et ve salamura sebze tüketenlerde mide kanseri daha sık görülmektedir. Kurutulmuş etlerde bol miktarda nitrat bulunur. Çok sebze meyve yemek mide kanseri için koruyucudur.
Sigara kullanımı: Mide kanseri riski sigara kullananlarda iki katına çıkar. Özellikle mide - yemek borusu birleşiminde kanser oluşur.
Fazla kilolu olmak ile mide kanseri arasında kesin olmayan bir ilişki vardır.
Daha önceden mide operasyonu geçirenlerde mide kanseri gelişme riski daha fazladır.
B12 vitamin eksikliğine bağlı gelişen pernisiyöz anemili kişilerde daha sık mide kanseri gelişir.
Nedeni bilinmemekle birlikte A kan gurubuna sahip insanlarda daha fazla mide kanseri bildirilmiştir.
Ailede kanser vakalarının olması
Kalıtsal meme kanseri genleri BRCA1 veya BRCA2'nin mutasyonlarını taşıyan kişilerde daha yüksek mide kanseri olabilir.
Mide, bağırsak, burun, akciğerler ve idrar kesesinde polipleri olan hastalarda daha sık mide kanseri görülür.
Bazı mide kanseri olgularında geçirilmiş EBV enfeksiyonu öyküsü vardır.
Kömür, metal ve kauçuk endüstrilerindeki işçilerin mide kanseri olma riski daha yüksektir.
Kronik atrofik gastriti olan hastalarda zamanla mide kanseri gelişebilir.
Mide Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Mide kanseri belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Bazı bireylerde mide kanseri gelişimi çok yavaş bir süreç olduğu için yıllar boyunca herhangi bir şikayet meydana gelmeyebilir.
Erken evre mide kanserlerinde, mide ülseri varlığında oluşan şikayetlere benzer belirti ve bulgular gelişebilir. Bu belirtiler genel olarak şu şekilde özetlenebilir:
Öğünler sırasında erken doyma
Yutma problemleri
Öğün sonrası aşırı şişkinlik
Sürekli geğirme isteği olması
Mide yanması
Geçmeyen hazımsızlık
Mide ağrısı
Göğüs kemiği üzerinde ağrı hissedilmesi
Kanlı kusma
Bu şikayetler genel itibari ile ortaya çıktığında daha farklı ve basit problemlerin belirtileri ile karıştırılabilir. Ancak mide kanseri açısından riskli bireylerde özellikle yutma ve yutkunma ile ilgili problemler varlığında ileri tetkik ve araştırmanın gerekli olduğu unutulmamalıdır.
Mide kanserinin ilerlediği vakalarda bu şikayetlerden farklı olarak daha ağır belirtiler de meydana gelebilir:
Kansızlık
Midede sıvı birikimi
Gaita renginde koyulaşma
Halsizlik
İştah kaybı
İstemsiz kilo verme
Mide Kanseri Evreleri
Hekim mide kanseri teşhisi konulduktan sonra kanserin evrelendirmesini yapacaktır. Evreleme kanserin ciddiyetini ve tedavisini belirler. Hayatta kalma oranları kanserin evresine göre değişir. Mide kanserinde evre 0 ise midede anormal hücreler vardır. Evre 1'de midenin kas tabakası ve yakınlardaki lenf bezleri tutulmuştur. Evre 4'de midenin tamamı tutulmuş ve uzak organlara ve lenf bezlerine metastaz olmuştur. En ağır evre 4. evredir.
Mide Kanseri Tanısı
Yukarıda saydığımız belirtiler ile hekime giden hastadan hekim önce hikaye alır. Belirtiler, süreleri, yaşam şekli ve alışkanlıklar sorulur. Daha sonra tanıya yönelik olarak aşağıdaki testler yapılır:
Endoskopi: En sık yapılan uygulamadır. Endoskopi esnasında lezyondan biyopsi alınır ve patolojik incelemeye gönderilir.
Baryumlu mide grafisi: Eskiden daha sık kullanılırdı ancak şu anda daha nadir ihtiyaç duyuluyor.
Bilgisayarlı tomografi: Kanserin yeri, büyüklüğü ve varsa yakın organ metastazları saptanır.
Laparoskopi: Laparoskopi genel anestezi altında mideye kamera ile bakmaktır. Kanserin yayılıp yayılmadığına bakılır.
Endoskopik ultrason: Hekim bu yöntemle midenin üst bölgesini ve yemek borusunu değerlendirir. Lezyon hakkında fikir verir.
Göğüs röntgeni: Akciğer tutulumu olup olmadığı hakkında fikir verir.
MR: Kanser evrelemesinde kullanılır.
PET: Aktif kanser hücrelerinin yerini saptar.
Böbrek ultrasonu: Böbreğe kanser sıçrayıp sıçramadığı hakkında fikir verir.
CEA: Kanser antijenleri kanda bakılır.
Mide Kanseri Tedavisi
Mide kanseri tedavisi gastroenterolog, medikal onkolog, kanser cerrahı ve radyasyon onkoloğu tarafından yapılır. Tedavi planlanırken hastalığın evresi göz önüne alınır. Başlıca tedavi yöntemleri:
Cerrahi: Evre 0, 1, 2, 3 hastaları cerrahi için uygundur. Kanserin evresine göre midenin bir kısmı veya tamamı çıkarılabilir. Yakındaki lenf bezleri temizlenir. Kanser çok ileri evrede olsa bile ameliyat düşünülebilir. Böylece tümörün kanaması ve büyüyerek mideyi tıkaması önlenir. Buna palyatif cerrahi denir ve hastanın yaşam kalitesini iyileştirmek için yapılır. Kanser çok erken evrede saptanmışsa endoskopik olarak çıkarılabilir. Ameliyat laporoskopik veya açık cerrahi olarak yapılabilir. Bazı hastaların ameliyattan sonra beslenme zorluğu çekeceği düşünülerek operasyon esnasında bağırsağa bir tüp yerleştirilir. Böylece sıvı besinler direkt hastanın bağırsağına verilmiş olur. Mide ameliyatlarından sonra kanama, pıhtı atması ve yakındaki organların zarar görmesi gibi komplikasyonlar olabilir. Bazen kesi yerlerinden sızıntı olabilir. Ameliyattan sonra hastalarda mide bulantısı, mide ekşimesi, karın ağrısı ve ishal görülebilir. Hastalar azar azar ve sık sık beslenirler. Ameliyattan sonra vitamin eksikliğine karşı vitamin ilaçları verilir.
Kemoterapi: Kemoterapi kanserin durumuna göre ameliyattan önce veya sonra başlanabilir. Ameliyattan önce kemoterapiye Neoadjuvan tedavi denir. Tümörü küçültmek için uygulanır. Ameliyattan sonra kemoterapi tekrarlanır. Ameliyattan sonra kemoterapi vermeye Adjuvan tedavi denir. Amaç geride kalmış tüm kanser hücrelerini öldürmektir. Beraberinde radyoterapi verilebilir. Özellikle ameliyatla tamamen çıkarılamayan kanserlerde tercih edilir. Kemoterapi metastaz yapmış mide kanserinde ana tedavi olarak planlanabilir. Kemoterapiden sonra hastalarda mide bulantısı ve kusma, iştah kaybı, saç dökülmesi, ishal, daha sık enfeksiyon, trombosit düşüklüğünden dolayı çabuk deri morlukları, yorgunluk ve nefes darlığı görülebilir. Kanser ilaçları ayrıca nöropati, kalp hasarı, el-ayak sendromu yapabilir.
Yeni jenerasyon hedefe yönelik ilaç tedavisi: Bu ilaçlar direkt kanser hücrelerini hedef alarak iyileşmeye yardımcı olurlar.
Radyoterapi: Ameliyattan sonra radyoterapi çıkarılamayan kanser hücrelerini öldürmek için uygulanır. Radyasyon tedavisinden sonra hastalarda deride kızarma, mide bulantısı, kusma, ishal, yorgunluk ve kan hücrelerinde düşme olabilir.
İmmünoterapi: Bu tedavi kişinin bağışıklık hücrelerinin kanser hücrelerini bulup yok etmesi için uygulanır. Bazı yan etkileri olmasına rağmen fayda gören hastalar olmaktadır.
Mide Kanseri Nasıl Önlenir?
Mide kanserini önlemenin kesin bir yolu yoktur. Ancak bazı tedbirlerle risk azaltılabilir. Mide ağrısı, hazımsızlık, şişkinlik gibi şikayetleri olan kişiler doktora danışmadan mide ilacı kullanmamalıdır. Tanıda gecikmeye yol açabilir. Füme gıdalar, salamura gıdalar, tuzlu kuru et ve balık tüketimi azaltılabilir. Taze sebze ve meyve tüketimi arttırılabilir. Tam buğday ekmeği ve bakliyatlar faydalıdır. Diyetteki lif miktarını arttırmak gerekir. Yeşil çayın faydaları ile ilgili çalışmalar vardır. Kanser riskini azaltmak için kilo kontrolü gereklidir. Aşırı kilo kanser riskini arttırır. Tuzu ve şekeri azaltmak faydalıdır. Aşırı sıcak içecek tüketmemek gerekir. Düzenli egzersiz tüm kanser türlerinde riski azaltır. Tütün kullanımından kaçınmak önemlidir. Helicobacter pylori enfeksiyonu saptandıysa tedavisini düzenli yaptırmak gereklidir. Genetik yatkınlığı olan kişiler aralıklı tarama yaptırabilirler. Bu hastalığın erken yakalanmasını sağlayabilir.
