Çocuk gelişimi alanında hem Türkiye’deki hem de yurtdışındaki üniversitelerde sürdürülen çevrimiçi bilimsel araştırmaları tek bir çatı altında toplayan Bilimsever Çocuklar, farklı yaş gruplarındaki farklı gelişim süreçlerini inceleyen çalışmaları görünür kılıyor. Çocuklara, ailelere ve eğitimcilere yönelik platform, benzer konularda çalışan araştırmacılar arasında işbirliği kurulmasını da kolaylaştırıyor.
Çocuk gelişimini çalışan bilim insanları, çalışmalarını genellikle laboratuvarlarda, okullarda veya ailelerin evlerini ziyaret ederek yürütür. Ancak COVID-19 salgınının beraberinde getirdiği zorlu koşullar, özellikle de çocuk ve ailelerle araştırma yürütmekte olan araştırmacıları, yeni yöntemler geliştirmeye itti. Örneğin, artık çalışmaların bir kısmı çocuklarla görüntülü görüşerek, çevrimiçi şekilde yürütülüyor. Tüm dünyada da hızlı bir biçimde çocuk gelişimi araştırmalarının çoğu çevrimiçi ortama taşındı.
Bu yeni çalışma düzeni, yepyeni bir platformun doğuşuna da tanıklık etti: Bilimsever Çocuklar. Kadir Has Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Berna Uzundağ’ın öncülük ettiği platform, KHAS Psikoloji bölümünden Dr. Öğr. Üyesi Aslı Erciyes ile Koç Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Tilbe Göksun ve Prof. Dr. Aylin Küntay’ın katkıları ile geliştirildi.
“Çocuklara, ailelere ve eğitimcilere yönelik çevrimiçi çalışmaların tanıtıldığı bir platform oluşturmak amacıyla kurduğumuz Bilimsever Çocuklar, çocuk gelişimini anlamaya yönelik olarak hem uzaktan yürütülen hem de yine eskisi gibi laboratuvar, okul veya ev ortamında yürütülen çalışmaları bir araya getiriyor,” diyor Dr. Uzundağ. Bu platformun yurtiçinde ve yurtdışındaki üniversitelerden farklı araştırmacıların, farklı yaş gruplarındaki gelişim süreçlerini inceleyen birçok çalışmasını bir arada sunmasının da çok önemli olduğunu belirtiyor.
FARKLI KURUMLAR, FARKLI HEDEFLER, FARKLI DÖNEMLER
Çocuk gelişimi bilimi, yalnızca psikoloji alanından araştırmacıların değil, aynı zamanda eğitimciler, pediatristler gibi farklı alanlardan araştırmacıların da çalıştığı bir alan. Şu anda Bilimsever Çocuklar’da yer alan çalışmalar, ağırlıklı olarak üniversitelerin psikoloji ve eğitim bölümlerinde çalışan araştırmacılara ait. Halihazırda 15 farklı kurumdan araştırmanın yer aldığı platformda sadece üniversitelerde çalışan öğretim üyelerinin değil, bu öğretim üyeleriyle birlikte çalışan yüksek lisans ve doktora öğrencileri ile doktora sonrası araştırmacıların da çalışmaları bulunuyor.
Bilimsever Çocuklar platformunda yer alan kurumların çeşitliliğiyle birlikte, araştırma alanlarının çeşitliliği de dikkat çekiyor: Örneğin, çocukların merak ve keşfetme davranışları, dil ve iletişim gelişimleri, hayal gücü, tutumlu olma davranışları gibi hem bilişsel hem de sosyal-duygusal gelişim ile ilgili alanları kapsayan araştırmalar sitede yer alıyor. Çalışmaları yaş gruplarına göre sınıflandırdığımızda da bebeklik dönemini kapsayan 0-2 yaş, anaokulu dönemine karşılık gelen 3-5 yaş, ilkokul dönemini içine alan 6+ yaş ve gençlere/ergenlere yönelik araştırmalar olarak çeşitli kategoriler altında çalışmaların toplandığını görüyoruz. Dr. Uzundağ, “Tüm bu çalışmaların tek bir çatı altında bir araya toplanması araştırmacılar açısından da bir zenginlik oluşturuyor. Örneğin, bu platformdaki çalışmaları inceleyen bir araştırmacı kimlerin hangi konularda güncel olarak çalışmakta olduğunu takip edebilir ve bu durum araştırmacılar arasında işbirliğini kolaylaştırarak bilimin gelişmesine de katkıda bulunabilir,” diyor.
Platformda 30’dan fazla araştırmanın detayı yer alıyor. Sadece araştırmalara katılmanız değil, kendi araştırmanızı da platforma eklemeniz mümkün. Peki araştırma ekleme süreci ne şekilde işliyor? Kimler araştırmalarını siteye ekleyebiliyor? Dr. Uzundağ, süreci şu şekilde anlatıyor:
“Bir araştırmanın Bilimsever Çocuklar’a eklenebilmesi için bu çalışmanın etik kurul onayı alması gerekiyor. İnsanlarla yapılan araştırmalarda atılacak her adımın uygunluğunun belirlenmesi için araştırmaların etik kurullardan onay alması gerekir. Biz de bu gerekliliği sağlayan ve aynı zamanda çocuk ve gençlerin gelişimini ilgilendiren çalışmaları sitemize kabul ediyoruz. Araştırmasını eklemek isteyen araştırmacıların sitedeki ‘Çalışmanızı Ekleyin’ kısmına tıklayarak araştırmalarıyla ilgili gerekli bilgileri yazmaları gerekiyor. Bu aşamada çalışmanın kimlere (örn. hamile anne adayları veya 0-2 yaş grubundaki bebekler) uygun olduğu, nasıl yürütüldüğü, ne kadar sürdüğü gibi bazı bilgileri araştırmacılardan istiyoruz. Çalışmanın uygun olması durumunda da siteye ekleyerek sosyal medya üzerinden tanıtımını yapıyoruz.”
ÇOCUK GELİŞİMİ ALANINDAKİ ARAŞTIRMALARA KATILMANIN ÖNEMİ
Bilim insanları, aileleri ve eğitimcileri mutlaka çocuk gelişimi konusundaki çalışmalara katılmaya davet ediyor. Araştırmacılar, bu çalışmalar sayesinde hem erken hem de ileri yaşlarda çocuk gelişimini daha iyi şekilde anlayabiliyor ve çocukların gelişimini daha olumlu şekilde etkileyebilecek bilgileri toplumla paylaşabiliyor. Örneğin, çocuklarla hem çok konuşmanın hem de konuşurken farklı kelimeler kullanmanın, küçük çocuklara hikaye ve masallar anlatmanın ve birlikte kitap okumanın, çocukların dil ve iletişim becerilerinin gelişimini güçlendirdiğini, bu alanda yürütülen bilimsel araştırmaların sonuçlarına dayanarak söylemek mümkün!
Çocuk gelişimini her alanda güçlendirmek ve anne-babalar ve eğitimcilere güncel bilimsel bilgileri aktarabilmek için araştırmalara çocukların ve ebeveynlerin katılmasına ihtiyaç duyduklarını söyleyen Dr. Uzundağ, ailelerin ve eğitimcilerin, çocukların verdikleri cevaplar aracılığıyla onların bilinmedik yönlerini de keşfettiklerini söylüyor:
“Bilimin ilerlemesinin dışında, aileler bu çalışmalara katılarak eğlenceli vakit geçiriyorlar. Bazen çocuklar katıldıkları çalışmalarda oynadıkları oyunları o kadar beğeniyorlar ki aynı çalışmaya tekrar katılmak isteyebiliyorlar. Çalışmalar hem çocuklar için bir etkinlik halini alıyor hem de aileler çocuklarını bu etkinlik süresince gözlemleyerek günlük hayatta belki sormayacakları sorulara çocuklarının nasıl cevap verdiğini görüyor ve onlar hakkında yeni bilgiler elde ediyorlar.”
Berna Uzundağ
