BELEDİYE ENCÜMENİNCE VERİLEN PARA CEZALARI VE YASAL DAYANAKLARI

Belediyeler belde halkının sağlık, huzur ve refahını temin etmek ve şehrin düzenini korumak için mevzuata aykırı eylemlerde bulunanlara, belediye emir ve yasaklarına aykırı davrananlara men cezası ve idarî para cezası vermek yetkisine sahiptir.

Belediyelerce uygulanacak idarî yaptırımlar, idarî para cezası ve idarî tedbirler olarak ikiyeayrılır. İdari para cezası, kamu idarelerinin mevzuattaki kurallara aykırı eylemlerde bulunulması halinde mahkeme kararına gerek olmaksızın verdikleri para cezaları olup 5393 sayılı Belediye Yasası, 1608 sayılı Yasa ve diğer çeşitli yasalarda düzenlenmiştir.

İdari para cezalarının yasal dayanağı 1608 sayılı Yasada bahsedildiği üzere 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 32 inci maddesidir. Ayrıca 5326 sayılı Kabahatler Kanunu 17.maddesinde de idari para cezalarının belirlenme ve uygulanma esasları ile ilgili hüküm yer alır.

Belediyelerin vereceği para cezalarını üç ana grupta toplayabiliriz.

- Belediye emir ve yasaklarına aykırı hareket edenlere verilen para cezaları,

- Özel kanunların öngördüğü para cezaları,

- Kabahatler Kanunu uyarınca verilen para cezaları, olarak üç grupta toplanabilir.

İlgili yazıda sadece belediye encümenince verilen para cezaları ele alınacaktır.

Belediye Meclisi Kararlarına Muhalefet Veya Mevzuatın Men Veya Emrettiği Fiilleri

İşlemek

1608 sayılı yasa Madde 1 – (Değişik: 23/1/2008-5728/66 md.)

“Belediye meclis ve encümenlerinin kendilerine kanun, nizam ve talimatnamelerin verdiği vazife ve salahiyet dairesinde ittihaz ettikleri kararlara muhalif hareket edenlerle belediye kanun ve nizam ve talimatnamelerinin men veya emrettiği fiilleri işleyenlere veya yapmayanlara belediye encümenince Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi hükmüne göre idarî para cezası ve yasaklanan faaliyetin menine karar verilir. Bu kararda ilgili kişiye bir süre de verilebilir.

Belediye encümeni kararında belli bir fiilin muayyen bir süre zarfında yapılmasını da emredebilir. Emredilen fiilin ilgili kişi tarafından yapılmaması hâlinde, masrafları yüzde yirmi zammı ile birlikte tahsil edilmek üzere belediye tarafından yerine getirilir.

Bu madde hükümleri ilgili kanunda ayrıca hüküm bulunmayan hâllerde uygulanır.” hükmüne göre belediye encümenince idari para cezasına karar verileceği öngörülmüştür.

Yasada belirtilen 5326 sayılı Kabahatler Kanunu 32 nci maddesi “Yetkili makamlar tarafından adlî işlemler nedeniyle ya da kamu güvenliği, kamu düzeni veya genel sağlığın korunması amacıyla, hukuka uygun olarak verilen emre aykırı hareket eden kişiye yüz Türk Lirası idarî para cezası verilir.” hükmüne göre verilecek idari para cezası 2024 yılında 2.052 TL olarak uygulanacaktır.

Yasaklanan faaliyetin menine karar verme, kararda ilgili kişiye bir süre verme ve men süresi ile ilgili takdir yetkisi de belediye encümenindedir.

Belediye encümeninin, ceza vermek yerine kararında belli bir fiilin muayyen bir süre zarfında yapılmasını da emredebileceği ve emredilen fiilin ilgili kişi tarafından yapılmaması hâlinde, masrafları yüzde yirmi zammı ile birlikte tahsil edilmek üzere belediye tarafından yerine getirilmesi gerektiği, bu madde hükümlerinin ilgili kanunda ayrıca hüküm bulunmayan hâllerde uygulanacağı hükmedilmiştir.

1608 sayılı yasa Madde 2 – (Değişik: 23/1/2008-5728/67 md.)

“Belediyelerin karar organları veya ilgili komisyonlar tarafından mevzuata uygun olarak belirlenen yolcu nakil araçlarına ilişkin ücret tarifelerine uymayan kişi, belediye encümeni tarafından ikiyüzelli Türk Lirasından beşbin Türk Lirasına kadar idarî para cezasıyla cezalandırılır. “ hükmü gereğince 2024 yılı için 4.135TL ila 83.709 TL aralığında uygunanacaktır.

B. Belediye Emir Ve Yasaklarına Aykırı Hareket Edenlere Verilen Para Cezaları

5393 sayılı Belediye Kanunu 13 üncü maddesinde “…Belediye sınırları içinde oturan, bulunan veya ilişiği olan her şahıs, belediyenin kanunlara dayanan kararlarına, emirlerine ve duyurularına uymakla ve belediye vergi, resim, harç, katkı ve katılma paylarını ödemekle yükümlüdür.” hükmünü yerine getirmek amacıyla belediye meclisleri ve encümenleri toplum düzenini, genel ahlâkı, genel sağlığı, çevreyi ve ekonomik düzeni korumak amacıyla başta 5393 sayılı Belediye Kanunu olmak üzere, çeşitli kanunlarla kendilerine verilen görevleri yerine getirirken çeşitli kararlar alabilirler.

Belediyenin yetkileri ve imtiyazları başlıklı Madde 15 inci maddenin b fıkrası“ Kanunların belediyeye verdiği yetki çerçevesinde yönetmelik çıkarmak, belediye yasakları koymak ve uygulamak, kanunlarda belirtilen cezaları vermek.” şeklinde düzenlenmiş olup Encümenin görev ve yetkileri Madde 34 üncü maddesi e fıkrasında “Kanunlarda öngörülen cezaları vermek.” hükmü ile de encümen yetkilendirilmiştir.

C. Özel Kanunlar Uyarınca Verilen Para Cezaları

Belediyelerin özel kanunlar gereğince yetkili olduğu para cezalarını belli başlı şöyle sıralayabiliriz.

3194 Sayılı İmar Kanunu

İdari müeyyideler:

Madde 42 – (Değişik: 9/12/2009-5940/2 md.)

Bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyideler uygulanır.

(Değişik cümle:14/2/2020-7221/11 md.) Ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere ve imar mevzuatına aykırı olarak yapılan ya da 27 nci madde kapsamında ruhsat alınmadan yapılabilen yapılardan aynı maddede belirtilen koşullar sağlanmadan yapılanların sahibine, yapı müteahhidine ve aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere, yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, bin Türk lirasından az olmamak üzere (2024 yılı için 5.249,65Türk Lirası)’ndan az olmamak üzere, aşağıdaki şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanır

Bakanlıkça belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için;

I. Sınıf A Grubu yapılara 44,875875 TL B Grubu yapılara 74,793126 TL

II. Sınıf A Grubu yapılara 119,669005 TL B Grubu yapılara 164,544883 TL

III. Sınıf A Grubu yapılara 269,255262 TL B Grubu yapılara 299,172510 TL

IV. Sınıf A Grubu yapılara 344,048388 TL B Grubu yapılara 373,965640 TL C Grubu yapılara 463,717396 TL

V. Sınıf A Grubu yapılara 568,427772 TL B Grubu yapılara 688,096780 TL C Grubu yapılara 777,848534 TL D Grubu yapılara 942,393415 TL

İdari para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında bir Türk Lirasının küsuru da dikkate alınmak suretiyle artırılarak belirlenir ve uygulanır.

2- 1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu

Madde 283 – (Değişik: 23/1/2008-5728/49 md.) Bu Kanunda yazılı belediye vazifelerine taallûk edip 266 ncı maddede gösterilen sıhhi zabıta nizamnamesinde mezkur memnuiyetlere muhalif hareket edenlerle mecburiyetlere riayet etmeyenler, 15/5/1930 tarihli ve 1608 sayılı Kanunla değişik 16/4/1924 tarihli ve 486 sayılı Kanun mucibince cezalandırılır.

Madde 266 – Her şehir ve kasaba belediyesi bu kanunun mer'iyeti tarihinden itibaren bir sene zarfında o şehir veya kasabanın ihtiyaçlarına göre bu kanunun gösterdiği sıhhi hususlara ait bir zabıta talimatnamesi tertip eder. Bu nizamname, meskenlerin ihtiva etmeleri lazım gelen asgari müştemilatı, umumi ve müşterek ikametgahlardaki ikamet şeraitini, gıda maddeleri satılan veya sair temizliğe mütaallik işlerle iştigal edilen mahallerin, han, otel, misafirhane, eğlence mahalleriyle bütün umumi yerlerin sıhhi şartlarını ve umumiyetle şehrin sıhhat ve temizliğine taallük eden hususlara ait riayetleri lazımgelen kaideleri ihtiva eder.

Sağlık zabıta yönetmeliğinde yazılı yasaklara aykırı hareket edenlerle yapılması gerekenlere uymayanlar hakkında 1608 sayılı Yasa’ya istinaden belediye encümenince verilecek para cezası 2024 yılında: 2.052 TL,

Madde 299 – (Değişik: 23/1/2008-5728/63 md.) 215 inci maddede zikredilen defin ruhsatiyesi olmadan cenaze defneden mezar bekçileri veya ölü sahipleri Kabahatler Kanununun 32 nci maddesine göre cezalandırılır. Söz konusu yasağa aykırı hareket edenler hakkında 5326 sayılı Yasa’ya istinaden belediye encümenince verilecek para cezası 2024 yılında: 2.052 TL,

Madde 301 – (Değişik: 23/1/2008-5728/64 md.) Müsaadesiz olarak bir şehir ve kasabadan diğerine ölü nakledenler Kabahatler Kanununun 32 nci maddesine göre cezalandırılır.

Söz konusu yasağa aykırı hareket edenler hakkında 5326 sayılı Yasa’ya istinaden belediye encümenince verilecek para cezası 2024 yılında: 2.052 TL olarak uygulanacaktır.

2872 Sayılı Çevre Kanunu

İdari cezalarda yetki:

Madde 24 – (Değişik: 26/4/2006-5491/16 md.)

Bu Kanunda öngörülen idarî yaptırım kararlarını verme yetkisi Bakanlığa aittir.Bu yetki, 12 nci maddenin birinci fıkrası uyarınca denetim yetkisinin devredildiği kurum ve merciler tarafından da kullanılır.

Denetim, bilgi verme ve bildirim yükümlülüğü:

Madde 12 – (Değişik: 26/4/2006-5491/9 md.)

Bu Kanun hükümlerine uyulup uyulmadığını denetleme yetkisi Bakanlığa aittir. Gerektiğinde bu yetki, Bakanlıkça; il özel idarelerine, çevre denetim birimlerini kuran belediye başkanlıklarına, Denizcilik Müsteşarlığına, Sahil Güvenlik Komutanlığına, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre belirlenen denetleme görevlilerine veya Bakanlıkça uygun görülen diğer kurum ve kuruluşlara devredilir. Denetimler, Bakanlığın belirlediği denetim usûl ve esasları çerçevesinde yapılır.

Maddesine dayanarak idarî yaptırım yetkisi, çevre denetim birimlerini kuran ve yetki devri yapılan belediyelerce de kullanılabilecektir.

Belediye Zabıta Yönetmeliğinin 10.maddesi ile de zabıta görevendirilmiştir.

Gürültü:

Madde 14 – (Değişik: 26/4/2006-5491/11 md.)

Kişilerin huzur ve sükununu, beden ve ruh sağlığını bozacak şekilde ilgili yönetmeliklerle belirlenen standartlar üzerinde gürültü ve titreşim oluşturulması yasaktır.

Ulaşım araçları, şantiye, fabrika, atölye, işyeri, eğlence yeri, hizmet binaları ve konutlardan kaynaklanan gürültü ve titreşimin yönetmeliklerle belirlenen standartlara indirilmesi için faaliyet sahipleri tarafından gerekli tedbirler alınır.

Çevre Kanunu’na istinaden yetki devri yapılan belediyelerce, yetki devri yapılmadığı takdirde ise Çevre ve Şehircilik Müdürlüklerince işbirliği ve koordinasyon içinde yapılır

2872 sayılı Yasa’nın 14 üncü maddesine göre çıkarılan yönetmelikle belirlenen önlemleri almaya veya standartlara aykırı şekilde gürültü veya titreşime neden olanlara, 2024 yılında konutlar için 7.667 TL, ulaşım araçları için 23.155 TL, işyerleri ve atölyeler için 77.372 TL, fabrika, şantiye ve eğlence gürültüsü için 232.264 TL idari para cezası uygulanacaktır.

5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu

Madde 81 – 7.fıkra

Bu Kanun kapsamında korunan, yasal olarak çoğaltılmış, bandrollü nüshaların da yol, meydan, pazar, kaldırım, iskele, köprü ve benzeri yerlerde satışı yasaktır. Aykırı hareket edenler Kabakatler Kanunu’nun 38.maddesinin 1.fıkrasına göre cezalandırılır.

Madde 38- (1) Yetkili makamların açık ve yazılı izni olmaksızın meydan, cadde, sokak veya yayaların gelip geçtiği kaldırımları işgal eden veya buralarda mal satışa arz eden kişiye, belediye zabıta görevlileri tarafından elli Türk Lirası idarî para cezası verilir.

Bu tutar 2024 yılı için 977 TL olarak belirlenmiştir.

831 Sayılı Sular Hakkında Kanun

Ek Madde 7 – (23/12/1934- 2659 sayılı ek Kanunun 7 nci maddesi hükmü olup, ek madde haline getirilmiştir.) İçme suları kaynaklarında zarar verecek ve sıhhat şartlarını bozacak şekilde tarla açmak ve hayvan bırakmak ve sulamak belediye veya ihtiyar meclisleri tarafından yasak edilebilir. Yasaklara uyulmaz ise 1608 sayılı Yasa’ya göre ceza uygulanır. Para cezası 2024 yılında 2.052 TL olarak uygulanacaktır.

7126 Sayılı Sivil Savunma Kanunu

Madde 47 – (Değişik: 23/1/2008-5728/243 md.) Bu Kanun hükümlerine göre tatbiki ilan olunan sivil savunma tedbirlerine riayet etmeyen bütün vatandaşlarla resmi veya hususi daire, müessese ve teşekküllerin mesul 17 Bu hükmün uygulanmasında Ek 2 nci maddeye bakınız. Amirlerine, fiilleri suç oluşturmadığı takdirde, Kabahatler Kanununun 32 nci maddesine göre idarî para cezası verilir.

2024 yılı için 2.52 TL olarak belirlenmiştir.

7- 2559 Sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu

Madde 6 – (Mülga: 13/1/1986 - 3257/13 md.; Yeniden düzenleme: 24/11/2004- 5259/1 md.) Umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinden;

a) Faaliyetten geçici olarak men edildiği halde süresinden önce açılan,

b) Açık ve kapalı bulunacağı saatlere uymayan,

c) Bu Kanunun 12 nci maddesinde belirtilen yasaklara uymadığı tespit edilen,

Madde 12- (Değişik: 3/8/2002-4771/10 md.) Kanunî istisnalar saklı kalmak üzere, eğlence, oyun, içki ve benzeri amaçlı umuma açık ve açılması izne bağlı yerlerde onsekiz yaşından küçükler çalıştırılamaz. Polis bar, pavyon, gazino, meyhane gibi içkili yerler ile kıraathane ve oyun oynatılan benzeri yerlere yanlarında veli ve vasileri olsa bile onsekiz yaşını doldurmamış küçüklerin girmesini meneder. Bu madde hükümlerine aykırı hareket edenler hakkında 17 nci, işyerleri hakkında da 6 ncı madde hükümlerine göre işlem yapılır.)

d) Mevzuat hükümlerine aykırı olarak işletilen, İş yerlerinin işletmecilerine beşyüzmilyon Türk Lirası ile birmilyar Türk Lirası arasında idarî para cezası verilir.

Bu maddede öngörülen idarî para cezaları, belediye sınırları içinde belediye encümeni, belediye sınırları dışında il daimi encümeni tarafından verilir. Verilen idarî para cezalarına dair kararlar ilgililere 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilir. Bu cezalara karşı tebliğ tarihinden itibaren en geç yedi gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz, idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz. İtiraz üzerine verilen karar kesindir. İtiraz, zaruret görülmeyen hallerde evrak üzerinde inceleme yapılarak en kısa sürede sonuçlandırılır. İdarî para cezaları 6183 sayılı Âmme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.

Bu maddede belirtilen aynı fiillerin bir yıl içinde tekrarı halinde, en son uygulanan para cezası bir kat artırılarak uygulanır.

ında en az 11.716 TL en fazla 23.553 TL olarak uygulanacaktır.

8- 4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanunu

İlgili kanun ve yönetmelik kapsamındaki görev ve yetkileri terminallerdeki belediye zaıta birimleri doğrudan kullanırlar. Uygulanacak idari para cezaları, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 2.8.2013 tarihinde yürürlüğe giren 6495 sayılı Kanun’la değişik 26 ncı maddesinde belirtilmiştir. 4925 sayılı Kanun’a göre verilen idari para cezaları tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenir.

Ceza uygulaması Madde 27 – (Değişik: 25/6/2009-5917/34 md.) Bu Kanunda yazılı idari para cezalarını uygulamaya Ulaştırma Bakanının yetkilendirdiği Bakanlık personeli, trafik polisi ve zabıtası, trafik polisinin görev alanı dışında kalan yerlerde rütbeli jandarma personeli, sınır kapılarında görev yapan gümrük muhafaza ve gümrük muayene memurları ile bunların amirleri, terminallerde görevli belediye zabıtası yetkilidir.

6301 Sayılı Öğle Dinlenmesi Kanunu

Madde 7 – (Değişik: 23/1/2008-5728/176 md.) Bu Kanun hükümlerine muhalif olarak

müstahdem ve işçilerine öğle dinlenmesi yaptırmayan işveren veya işveren vekillerine yüz Türk Lirası idarî para cezası verilir.2024 yılı için 1.613 TL olarak belirlenmiştir.

Bu Kanunun 5 inci maddesine muhalif hareket eden işveren veya işveren vekiline, müstahdem veya işçi kazançlarının veya bu kimselere ait sair hakların daha aşağı hadlere indirilmesinden dolayı müstahdem veya işçilerin uğradıkları zararın iki katı kadar idarî para cezası verilir.

Bu maddedeki idarî para cezalarını vermeye belediye encümeni yetkilidir.

5957 Sebze Ve Meyveler İle Yeterli Arz Ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun

Cezalar

MADDE 14

“…..

(6) Bu Kanun hükümlerine aykırı hareket eden veya bu Kanunda belirtilen görevlerini Bakanlığın yazılı uyarısına rağmen yerine getirmeyen toptancı hallerine, Bakanlık tarafından elli bin Türk Lirası idarî para cezası verilir ve eylemin bir takvim yılı içinde tekrarı durumunda, toptancı halin faaliyetleri aykırılık giderilene kadar Bakanlık tarafından durdurulur. Bakanlık bu yetkisini mahallin mülkî idare amirine devredebilir.

(3) Bu maddede öngörülen idarî para cezalarının verilmesini gerektiren fiillerin bir takvim yılı içinde tekrarı hâlinde, idarî para cezaları her tekrar için iki katı olarak uygulanır. Bu maddenin birinci fıkrasının (g) bendinde öngörülen idari para cezalarını Bakanlık, (ğ) bendinde öngörülen idari para cezalarını Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, diğer idari para cezalarını ise doğrudan veya Bakanlığın talebi üzerine belediyeler uygulamaya yetkilidir. İdari para cezası uygulama yetkisi Bakanlıkta ilgili genel müdürlük, belediyelerde ise belediye encümenince kullanılır.

…”

Denetim

MADDE 17

“….

(2) Bakanlıkça görevlendirilen denetim elemanları, bu Kanun kapsamına giren hususlarda

ilgili kamu kurum ve kuruluşları dâhil birinci fıkrada belirtilen kişilerden her türlü bilgi, belge ve defterleri istemeye, bunları incelemeye ve örneklerini almaya, işlem ve hesapları denetlemeye, ilgililerden yazılı ve sözlü bilgi almaya ve gerek duyulduğunda kolluk kuvvetleri ile belediye zabıtasından yardım talebinde bulunmaya yetkili olup; ilgililer istenilen bilgi, belge ve defterler ile bunların örneklerini noksansız ve gerçeğe uygun olarak vermek, yazılı ve sözlü bilgi taleplerini karşılamak ve her türlü yardım ve kolaylığı göstermekle yükümlüdür.

(5) Belediyeler, yetki alanlarıyla sınırlı olmak kaydıyla bu Kanun ve ilgili yönetmelik hükümleri ile Bakanlık düzenlemeleri çerçevesinde gerekli denetim ve uygulamaları yapmakla görevli ve yetkilidir. Denetim yapmakla görevli, yetkili belediye personelinin talebi üzerine, kolluk kuvvetlerince gerekli yardım sağlanır.

01.01.2024- 31.12.2024 dönemine ait 554 Sıra Nolu VUK Genel Tebliğine göre hazırlanmış özet tablo aşağıdadır.